Στο προηγούμενο κείμενο (vol.1) προσπαθήσαμε να σκιαγραφήσουμε την κατάσταση ευρύτερα στην
ελληνική κοινωνία, στην αγορά εργασίας και στο πως διαρθρώνεται στη βάση αυτής
το νέο μοντέλο εργαζομένου.
Σε αυτό το κείμενο στόχος είναι να επικεντρωθούμε στο ρόλο
που έρχεται να παίξει ο εκπαιδευτικός μηχανισμός στην παραπάνω διαδικασία. Να
δούμε δηλαδή πως εν τέλει μεταφράζεται το success story μέσα στο
πανεπιστήμιο.
Ποιος είναι ο λόγος που κάνουμε ιδιαίτερη μνεία στον
εκπαιδευτικό μηχανισμό; Ως φοιτητές ενταγμένοι στην εκπαιδευτική διαδικασία της
τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουμε μια άμεση επαφή με το χώρο αυτό αλλά προφανώς
το ζήτημα δεν περιορίζεται εκεί. Έχει να κάνει με το γεγονός ότι
αντιλαμβανόμαστε πως οι κοινωνικές και εργασιακές συνθήκες που περιγράψαμε στο
προηγούμενο κείμενο βρίσκονται σε άμεση σχέση με τη φύση και το χαρακτήρα της
επιχειρούμενης αλλαγής εντός του πανεπιστημίου.
Και αυτό γιατί αντιλαμβανόμενοι την εκπαίδευση (και συνεπώς
και την τριτοβάθμια εκπαίδευση) ως ένα μηχανισμό οργανωμένο από το κράτος με
σκοπό την αναπαραγωγή αποφοίτων οι οποίοι θα είναι εξοπλισμένοι με τεχνικές
δεξιότητες και ιδεολογικά χαρακτηριστικά προκειμένου να ανταπεξέλθουν σε
συγκεκριμένες απαιτήσεις στην αγορά εργασίας, αντιλαμβανόμαστε, επίσης, ότι η
ριζική αναδιάρθρωση των εργασιακών συνθηκών δεν μπορεί παρά να προοιωνίζει μια
ριζική αναδιάρθρωση στο εσωτερικό των σχολών.
Ζήτημα είναι να εξειδικεύσουμε τις κατευθύνσεις της
εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης στην καθημερινή μας ζωή. Μια σειρά από νομοθετήματα
επιδιώκουν την μεταστροφή του πανεπιστημίου προς την κατεύθυνση της
αναδιάρθρωσης, όπως είναι ο νόμος Διαμαντοπούλου – Αρβανιτόπουλου και το Σχέδιο
Αθηνά. Στο τώρα η διαδικασία αυτή συνεχίζεται και παίρνει σάρκα και οστά μέσα
στα ιδρύματα με τους νέους Οργανισμούς και Εσωτερικούς Κανονισμούς (ΕΚ)
λειτουργίας των ιδρυμάτων.
Σε τι συνίσταται η
«εκπαιδευτική αναδιάρθρωση»;
Πως εν τέλει μεταφράζεται το success story μέσα στις σχολές μας;
Πως εκκολάπτεται το νέο μοντέλο εργαζομένου;
Πως εν τέλει μεταφράζεται το success story μέσα στις σχολές μας;
Πως εκκολάπτεται το νέο μοντέλο εργαζομένου;
1) Διάσπαση πτυχίων. Υπάρχει σαφής
κατεύθυνση κατάργησης του ενιαίου πτυχίου, το οποίο κατοχύρωνε ίσα και ενιαία
επαγγελματικά δικαιώματα σε όλους τους αποφοίτους και αντικατάστασής του από
ένα εντελώς διασπασμένο πτυχίο, έναν κατ’ ουσίαν ατομικό φάκελο συσσώρευσης
προσόντων.
Στόχος
είναι η πλήρης ρευστοποίηση των
επαγγελματικών δικαιωμάτων προκειμένου ο απόφοιτος να ανταποκρίνεται στις
ελαστικές σχέσεις εργασίας αλλά και συνολικότερα να εντάσσεται σε ένα πλαίσιο
ατομικής διαπραγμάτευσης (ελλείψει συλλογικής κατοχύρωσης), το οποίο θα τον
κάνει πιο φθηνό και πιο πειθήνιο απέναντι σε κάθε εργοδότη. Η διάσπαση του
πτυχίου με είτε με όρους κατευθύνσεων είτε με όρους πιστωτικών μονάδων σε κάθε
περίπτωση εξατομικεύει τον τίτλο σπουδών (διαφορετικές κατευθύνσεις,
διαφορετικές πιστωτικές μονάδες) και επιχειρεί να εντάξει τον απόφοιτο σε ένα
κύκλο ειδίκευσης – αποειδίκευσης – επανειδίκευσης ανάλογα με τις διαρκώς
μεταβαλλόμενες συνθήκες στην αγορά εργασίας.
Αυτό
πρακτικά υλοποιείται μέσα από τους νόμους Διαμαντοπούλου – Αρβανιτόπουλου
και κυρίως τους ΕΚ με τρεις διαφορετικούς
τρόπους:
Α) Εισαγωγή
πιστωτικών μονάδων: κάθε μάθημα αντιστοιχεί σε πιστωτικές μονάδες με βάση τις
οποίες ορίζεται το έτος.
Β) Διάσπαση
του προγράμματος σπουδών – κατευθύνσεις: κάθε τμήμα μπορεί να παρέχει πάνω από
ένα προγράμματα σπουδών (κατευθύνσεις) με δυνατότητα επιλογής μαθημάτων από
διάφορα (πλήρης εξατομίκευση του τίτλου σπουδών)
Γ) Αλλαγή
του προγράμματος σπουδών: ή μείωση των μαθημάτων, ή αντικατάσταση υποχρεωτικών
μαθημάτων με άλλα (όπως πχ το Ναυτικό πάει να αντικαταστήσει το Συλλογικό
Εργατικό) στην κατεύθυνση αβανταρίσματος των εκάστοτε συγκυριακών πεδίων
ειδίκευσης.
2) Εντατικοποίηση
των ρυθμών σπουδών. Το πώς και με τι ταχύτητα σπουδάζει ένας φοιτητής δεν είναι
αμελητέο ζήτημα για το κράτος και τις εκάστοτε κυβερνήσεις, οι οποίες πάγια τα
τελευταία χρόνια επιχειρούν να επιταχύνουν τις σπουδές των φοιτητών, να
μειώσουν κατά πολύ το μέσο όρο παραμονής τους στα πανεπιστήμια, να εκκαθαρίσουν
το «λιμνάζον» δυναμικό των σχολών και να κάνουν τους φοιτητές απόλυτα
απερίσπαστους και προσηλωμένους στην εκπαιδευτική διαδικασία, μακριά από
οτιδήποτε άλλο «ύποπτο και φασαριόζικο».
Στόχος ακριβώς αυτής της διαδικασίας είναι
η απόλυτη προσκόλληση των φοιτητών στη διδακτέα ύλη και τις παραδόσεις, η
πλήρης αποστείρωση του πανεπιστημίου αλλά και της ίδιας της φιγούρας του
φοιτητή από κάθε αναπαράσταση κοινωνικής και πολιτικής διεργασίας, συλλογικής
αντίστασης και υλικής νίκης καθώς και η βαθύτερη εγχάραξη μιας σειράς
ιδεολογικών χαρακτηριστικών, όπως αυτά του ανταγωνισμού, του ατομικισμού, του
καριερισμού, του επιστημονισμού (αποθέωση του γνωστικού αντικειμένου) και
–ειδικά στη νομική– του λεγκαλισμού (της
αποθέωσης του νόμου).
Η κατεύθυνση της εντατικοποίησης
υλοποιείται με τους εξής τρόπους:
Α) ΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ: είναι κάτι που εδώ
και χρόνια μπαίνει στην ατζέντα των εκάστοτε Υπουργών Παιδείας ήδη από το 1975.
Στο τώρα η κατεύθυνση αυτή εξακολουθεί να υλοποιείται με την ενεργοποίηση του
νόμου Διαμαντοπούλου – Αρβανιτόπουλου που κάνουν λόγο για διαγραφή των φοιτητών
που εισήχθησαν από το 2011 και μετά στα ν+2 χρόνια (δηλ. 6 για τη Νομική),
διαγραφή των υπόλοιπων στα 2ν χρόνια (δηλ. 8) και την άμεση διαγραφή από φέτος
τον Ιούνη όλων όσων εισήχθησαν πριν το 2006. Αυτό απολήγει στο να διαγραφούν
φέτος 180.000 φοιτητές από ΑΕΙ και ΤΕΙ.
Ως προς τις διαγραφές πιο συγκεκριμένα,
στόχος δεν είναι ούτε το οργανωτικό νοικοκύρεμα των πανεπιστημίων ούτε η
οικονομική ελάφρυνση του κράτους, καθώς μετά τη συμπλήρωση ν+2 ετών παύει
ουσιαστικά κάθε φοιτητική παροχή (πάσο, σίτιση). Στόχος είναι, αντιθέτως, να
λειτουργήσουν εκφοβιστικά ως η δαμόκλειος σπάθη πάνω από το κεφάλι κάθε
φοιτητή, ώστε να τον οδηγήσουν σε μια κατεύθυνση πλήρους εντατικοποίησης του
ρυθμού σπουδών. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι οι Πρότυποι Εσωτερικοί
Κανονισμοί προβλέπουν διαγραφή φοιτητών μετά από 6 αποτυχημένες προσπάθειες
επιτυχίας σε ένα μάθημα!
Σε πρακτικό επίπεδο, η πραγματική εμπέδωση
των διαγραφών περνάει μέσα από την διαμόρφωση και εν τέλει την ψήφιση από το
καθηγητικό σώμα των νέων Οργανισμών και ΕΚ των ιδρυμάτων, οι οποίοι εν τέλει
σύμφωνα με το νόμο έχουν τον τελευταίο λόγο για τις διαγραφές φοιτητών.
Β) εισαγωγή υποχρεωτικών παρακολουθήσεων
(βλ. απουσιολόγια)/ αλυσίδων μαθημάτων: ήδη κάποιοι καθηγητές (κ.
Παπαδημητρίου) έχουν κάνει νύξη για απουσιολόγια κόντρα στο δικαίωμά μας να
απέχουμε από τις παραδόσεις. Οι αλυσίδες μαθημάτων είναι μια αναδιαρθρωτική
παρέμβαση σε επίπεδο προγράμματος σπουδών έτσι ώστε για την εξέταση σε ένα
μάθημα να είναι υποχρεωτική η επιτυχία σε ένα προηγούμενο (πχ για να δώσεις
Ειδικό Ποινικό να χρειάζεται να έχεις περάσει Γενικό Ποινικό). Αυτό παραβιάζει
το δικαίωμα να διαμορφώνει ο φοιτητής τους δικούς του ρυθμούς και
προτεραιότητες ως προς τα μαθήματα και παραγνωρίζει εντελώς τη πραγματικότητα
με βάση την οποία πάρα πολλοί φοιτητές περνάνε πρώτα τα «δεύτερα στην αλυσίδα»
μαθήματα.
Γ) εισαγωγή υποχρεωτικών εργασιών/
προαιρετικών εργασιών που προσθέτουν στον τελικό βαθμό/ προόδων και τεστ: η
εισαγωγή των παραπάνω ουσιαστικά επεκτείνουν μια διαδικασία «εξέτασης» του
φοιτητή μέσα στη χρονιά μέσα από περισσότερα «φίλτρα» διατηρώντας τον σε μόνιμη
ασφυξία και προσκόλληση στο μάθημα.
3) Πειθάρχηση
της νεολαίας. Το καναλιζάρισμα της φοιτητιώσας νεολαίας σε ένα συγκεκριμένο
προφίλ, σε συγκεκριμένες πρακτικές γύρω από την εκπαιδευτική διαδικασία
(διάβασμα, παρακολούθηση, εξέταση, εκπόνηση εργασιών, συμμετοχή σε
διαγωνισμούς), προϋποθέτει τόσο την εμπέδωση μιας σειράς ιδεολογημάτων και τον
εθισμό στις παραπάνω πρακτικές όσο και την καταστολή οποιασδήποτε αποκλίνουσας
κοινωνικής συμπεριφοράς και πολιτικής δραστηριότητας, καθώς και τη φίμωση της
συλλογικής φωνής των φοιτητών, την υπονόμευση του φοιτητικού συνδικαλισμού
κυρίαρχα δε των πιο ριζοσπαστικών μορφών του (ανεξάρτητα αριστερά σχήματα).
Αυτό επιδιώκεται με τους εξής τρόπους:
Α) Καθηγητική αυθαιρεσία: Οι καθηγητές πέρα
από το να μεταλαμπαδεύουν κάποιες τεχνικές δεξιότητες στους φοιτητές έχουν έναν
πολύ έντονο ιδεολογικό ρόλο. Έτσι, μέσα από την ίδια την μορφή και τον τρόπο
διδασκαλίας παρουσιάζονται ως απόλυτες αυθεντίες, αναπαράγοντας στην ουσία την
σχέση καθηγητή – φοιτητή ως σχέση εξουσιαστή – εξουσιαζόμενου. Στο φόντο της
τάσης μετατροπής του πανεπιστημίου σε ένα αυταρχικό κολλέγιο, η στάση των
καθηγητών απέναντι στους φοιτητές σκληραίνει, είτε ως προς το κομμάτι της
διδασκαλίας, είτε ως προς το κομμάτι της διοίκησης.
i) Ως προς την διδασκαλία: στόχος είναι η βαθύτερη εγχάραξη
συγκεκριμένων ιδεολογικών χαρακτηριστικών στους φοιτητές, όπως η πειθαρχία, ο
ακαδημαϊσμός, ο επιστημονισμός και ο ατομικισμός μέσα από την πειθάρχηση και
την απόλυτη πρόσδεση στην καθηγητική φιγούρα.
Αυτό επιτυγχάνεται με όλο και πιο συχνά
μαζικά κοψίματα, με την ένταση της εκδικητικής στάσης των καθηγητών (βλ.
απώλεια εξαμήνου ως αντίβαρο στις κινητοποιήσεις του συλλόγου), πολιτικά
κηρύγματα από την έδρα που βάλλουν κατά απεργών, καταλήψεων και αριστερών
σχημάτων.
ii) Ως προς τη διοίκηση: στόχος είναι η περιθωριοποίηση των
φοιτητικών συλλόγων (προνομιακός συνομιλητής η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ), και η φίμωση των
φοιτητών στα πλαίσια μιας αυταρχικής πατερναλιστικής στάσης των θεσμικών
οργάνων.
Αυτό γίνεται με την μη αναγνώριση των
φοιτητικών συλλόγων και των αποφάσεών τους, την άρνηση της παρουσίας φοιτητών
κατά τη διάρκεια διαδικασιών όπως ΓΣ Τμήματος, Σύγκλητος, Συμβούλιο Ιδρύματος
(το τελευταίο φώναξε και την αστυνομία στην πρυτανεία), την εν κρυπτώ σύγκλιση
των παραπάνω διαδικασιών (πχ ΓΣ Τμήματος για το εξάμηνο στη Νομική που δεν
ήξερε κανείς που πότε και ΑΝ έγιναν), την δημιουργία αυταρχικότερων διοικήσεων
(κοσμήτορες με υπερεξουσίες, Συμβούλια Ιδρύματος με τεχνοκράτες και μόλις έναν
φοιτητή!) καθώς και την πολιτική λογοκρισία συλλογικοτήτων ( πχ άρνηση διαλόγου
με τον ΦΣ λόγω της έκδοσης αφίσας που στοχοποιούσε τον πρόεδρο της σχολής).
Β) Πειθαρχικά Συμβούλια: εντείνονται οι
απειλές για πειθαρχικές διώξεις φοιτητών συχνά παράλληλα με μηνύσεις από τα
θεσμικά όργανα των σχολών. Ποινικοποιείται, έτσι, η συνδικαλιστική και πολιτική
δράση ενώ περιθωριοποιούνται οι αποκλίνουσες από το ακαδημαϊκό προφίλ του
«φοιτητή ρομπότ» συμπεριφορές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Συνήγορος του
Φοιτητή (ΣτΦ) που προβλέπεται ως διαμεσολαβητής μεταξύ φοιτητών και καθηγητικού
σώματος από τους Πρότυπους Εσωτερικούς Κανονισμούς. Ο ΣτΦ θα είναι καθηγητής
και θα έχει αρμοδιότητα να διεξάγει έρευνα για οποιοδήποτε περιστατικό
«διαταράσσει την ακαδημαϊκή ομαλότητα», να συλλέγει αποδεικτικό υλικό, να ζητά
μαρτυρίες και να ενημερώνει τα αρμόδια όργανα ενεργοποιώντας έτσι είτε την
πειθαρχική (καθηγητές) είτε την ποινική οδό (αστυνομία).
4)
Ένταση ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας
Η ευρύτερη πολιτική λιτότητας, φτώχιας και ανεργίας
από πλευράς κυβέρνησης, Ε.Ε και Δ.Ν.Τ. είναι αυτή που προωθεί την απόσυρση του
κράτους από τομείς όπως η υγεία, η παιδεία, το ρεύμα και το νερό (λεγόμενες
κοινωνικές παροχές, κοινωνικό κράτος κλπ.). Αυτοί οι τομείς είναι τομείς
καθοριστικοί τόσο για την κατάρτιση (παιδεία) ,όσο και για την βιολογική αναπαραγωγή (υγεία,
ρεύμα, νερό) του εργατικού δυναμικού.
Στο φόντο της κρίσης επιχειρείται μια βίαιη αναίρεση των συμβιβασμών και
παραχωρήσεων προς τους εργαζομένους και την νεολαία με σαφή επιδίωξη οι
εργαζόμενοι και η νεολαία να γίνουν διπλά φθηνότεροι για το κοινωνικό και
οικονομικό κατεστημένο. Φθηνότεροι άρα τόσο λόγω της μείωσης μισθών και
συντάξεων, όσο και λόγω της μείωσης των κοινωνικών παροχών.
Υπό αυτό το πρίσμα εντείνεται και η
οικονομική λειτουργία εντός του πανεπιστημίου με δύο συνδεδεμένους μεταξύ τους
τρόπους.
Α) Περικοπές φοιτητικών παροχών. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής κινούνται και οι περικοπές των παροχών του κράτους προς τους φοιτητές, όπως είναι τα συγγράμματα η σίτιση και η στέγαση. Έτσι , για παράδειγμα, όταν πριν κάποια χρόνια η χορήγηση όλων των απαραίτητων συγγραμμάτων ήταν κατοχυρωμένη, στο τώρα η συγκεκριμένη παροχή έχει περιοριστεί στην χορήγηση ενός συγγράμματος χωρίς την χορήγηση του απαραίτητου βοηθητικού υλικού (κώδικες ). Το κόστος της αγοράς όλων αυτών καλούνται να καλύψουν οι ίδιοι οι φοιτητές. Όσων αφορά στην σίτιση, το δικαίωμα σίτισης που παλιότερα κάλυπτε όλους τους φοιτητές, τώρα έχει μειωθεί σε ένα συγκεκριμένο «κλειστό» αριθμό, ο οποίος δεν συμπεριλαμβάνει όλους τους αιτούντες( αυτούς δηλαδή που πληρούν τα οικονομικά κριτήρια που μπαίνουν ) και ο οποίος είναι εκτός τόπου και χρόνου καθώς δεν σημαίνει πως οι φοιτητές που δεν ικανοποιούν τα συγκεκριμένα οικονομικά κριτήρια μπορούν και να επωμιστούν οι ίδιοι το κόστος της σίτισης τους. Στο κομμάτι της στέγασης παρά τον όλο και μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών που πληρούν τα κριτήρια το κράτος δεν ανανεώνει τις εγκαταστάσεις, συνεχίζοντας να νοικίαζει χώρους δεξιά και αριστερά, ανοίγοντας ακόμα και το ενδεχόμενο επιβολής ενοικίου. Επιπλέον δεν εκμεταλλεύεται στο έπακρο και τους ήδη υπάρχοντες χώρους, κάτι που καταδεικνύει και ο αγώνας τον δικαιούχων φοιτητών στην Φ.Ε.Π.Α με την κατάληψη των 30 δωματίων στον 6ο όροφο του κτηρίου, τα οποία το πανεπιστήμιο χορηγούσε για φοιτητές με προγράμματα ERASMUS, φιλοξενίες και μέλη ΔΕΠ.
Α) Περικοπές φοιτητικών παροχών. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής κινούνται και οι περικοπές των παροχών του κράτους προς τους φοιτητές, όπως είναι τα συγγράμματα η σίτιση και η στέγαση. Έτσι , για παράδειγμα, όταν πριν κάποια χρόνια η χορήγηση όλων των απαραίτητων συγγραμμάτων ήταν κατοχυρωμένη, στο τώρα η συγκεκριμένη παροχή έχει περιοριστεί στην χορήγηση ενός συγγράμματος χωρίς την χορήγηση του απαραίτητου βοηθητικού υλικού (κώδικες ). Το κόστος της αγοράς όλων αυτών καλούνται να καλύψουν οι ίδιοι οι φοιτητές. Όσων αφορά στην σίτιση, το δικαίωμα σίτισης που παλιότερα κάλυπτε όλους τους φοιτητές, τώρα έχει μειωθεί σε ένα συγκεκριμένο «κλειστό» αριθμό, ο οποίος δεν συμπεριλαμβάνει όλους τους αιτούντες( αυτούς δηλαδή που πληρούν τα οικονομικά κριτήρια που μπαίνουν ) και ο οποίος είναι εκτός τόπου και χρόνου καθώς δεν σημαίνει πως οι φοιτητές που δεν ικανοποιούν τα συγκεκριμένα οικονομικά κριτήρια μπορούν και να επωμιστούν οι ίδιοι το κόστος της σίτισης τους. Στο κομμάτι της στέγασης παρά τον όλο και μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών που πληρούν τα κριτήρια το κράτος δεν ανανεώνει τις εγκαταστάσεις, συνεχίζοντας να νοικίαζει χώρους δεξιά και αριστερά, ανοίγοντας ακόμα και το ενδεχόμενο επιβολής ενοικίου. Επιπλέον δεν εκμεταλλεύεται στο έπακρο και τους ήδη υπάρχοντες χώρους, κάτι που καταδεικνύει και ο αγώνας τον δικαιούχων φοιτητών στην Φ.Ε.Π.Α με την κατάληψη των 30 δωματίων στον 6ο όροφο του κτηρίου, τα οποία το πανεπιστήμιο χορηγούσε για φοιτητές με προγράμματα ERASMUS, φιλοξενίες και μέλη ΔΕΠ.
Β) Ανταποδοτικότητα. Πλέον μια σειρά από
φοιτητικές παροχές θα εξαρτώνται από ανταποδοτικά κριτήρια. Σε αυτό άμεσο ρόλο
έρχεται να παίξει ο θεσμός της αξιολόγησης (αναφερόμαστε παρακάτω) ο οποίος θα
εξαρτά ποσά χρηματοδότησης των ιδρυμάτων πέραν της κρατικής από την επίτευξη
στόχων. Πιο χαρακτηριστικό όμως παράδειγμα είναι τα λεγόμενα φοιτητοδάνεια (βλ.
ΕΚ) τα οποία θα λαμβάνουν οι φοιτητές με όρους αποπλήρωσης μετά την ένταξή τους
στην αγορά εργασίας (60% ανεργία στους νέους!) και τα οποία θα ισχύουν υπό
προϋποθέσεις (καλής, συνεπούς και ταχύρυθμης φοίτησης κλπ) όπως γίνεται με τις
μέχρι τώρα υποτροφίες.
Γ) Είσοδος ιδιωτικού τομέα στην κάλυψη
λειτουργιών του πανεπιστημίου/ εργολαβίες. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι
καινούριο στα ελληνικά πανεπιστήμια αφού πολλές φορές κομμάτια της λειτουργίας
του πανεπιστημίου όπως κυλικεία σίτιση, καθαρισμός, έχουν παραχωρηθεί από καιρό
σε ιδιώτες με την μορφή των εργολαβιών. Παρόλα αυτά στην παρούσα συγκυρία και στο
φόντο των μαζικών ιδιωτικοποιήσεων, το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται με πιο
οξυμμένα χαρακτηριστικά. Ζήτημα, λοιπόν, ως προς αυτό δεν μπαίνει μόνο υπό το
πρίσμα της μετακύλισης του κόστους σπουδών στους φοιτητές, αλλά σημασία έχει να
δούμε το πώς η εντονότερη παρουσία του ιδιωτικού τομέα μέσα στα πανεπιστήμια
μπορεί να αποτελέσει παράγοντα αυταρχικοποίησης εντός του πανεπιστημιακού
χώρου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η όλη κουβέντα που έχει ανοίξει για την
είσοδο ιδιωτικής εταιρίας σεκιούριτι στο ΕΚΠΑ, αλλά και το πώς η ύπαρξη 3
ιδιωτικών κυλικείων στην Φιλοσοφική λειτούργησε καθοριστικά στην καταστολή του
εγχειρήματος του αυτοδιαχειριζόμενου κυλικείου εκεί. Στα καθ’ ημάς η εργολαβία
στο κομμάτι της σίτισης δυσχεραίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό την διεκδίκηση δωρεάν σίτισης
για όλους τους φοιτητές καθώς στο βαθμό που διαμεσολαβεί το ιδιωτικό κέρδος ο
εργολάβος δεν διστάζει ακόμα και να φωνάξει την αστυνομία, όπως και έγινε στην
λέσχη σίτισης στην Λυκαβηττού.
Δύο
ζητήματα για επεξεργασία.
1) Που κολλάνε σε όλα αυτά οι διαθεσιμότητες των διοικητικών υπαλλήλων; Στα πλαίσια του προγράμματος διαθεσιμότητας στον δημόσιο τομέα εκατοντάδες διοικητικοί υπάλληλοι του πανεπιστημίου εντάχθηκαν σε διαθεσιμότητα και απομακρύνθηκαν είτε μέσω της κινητικότητας σε άλλα πόστα (εκτός πανεπιστημίου) είτε με άμεση απόλυση. Η διοικητική απομείωση του ιδρύματος που έγινε στα πλαίσια της αξιολόγησης των δομών και του προσωπικού του ανοίγει την πόρτα μέσω της προφανούς υπολειτουργίας σε καταργήσεις και διοικητικές συγχωνεύσεις σχολών και τμημάτων (ένα σχέδιο Αθηνά 2) με αποτέλεσμα την συγχώνευση διαφορετικών προγραμμάτων σπουδών και την πλήρη ρευστοποίηση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αντίστοιχων τίτλων σπουδών.
1) Που κολλάνε σε όλα αυτά οι διαθεσιμότητες των διοικητικών υπαλλήλων; Στα πλαίσια του προγράμματος διαθεσιμότητας στον δημόσιο τομέα εκατοντάδες διοικητικοί υπάλληλοι του πανεπιστημίου εντάχθηκαν σε διαθεσιμότητα και απομακρύνθηκαν είτε μέσω της κινητικότητας σε άλλα πόστα (εκτός πανεπιστημίου) είτε με άμεση απόλυση. Η διοικητική απομείωση του ιδρύματος που έγινε στα πλαίσια της αξιολόγησης των δομών και του προσωπικού του ανοίγει την πόρτα μέσω της προφανούς υπολειτουργίας σε καταργήσεις και διοικητικές συγχωνεύσεις σχολών και τμημάτων (ένα σχέδιο Αθηνά 2) με αποτέλεσμα την συγχώνευση διαφορετικών προγραμμάτων σπουδών και την πλήρη ρευστοποίηση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αντίστοιχων τίτλων σπουδών.
2)
Που κολλάει σε όλα αυτά η αξιολόγηση; Η εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση των
ιδρυμάτων εισήχθη με τον νόμο Διαμαντοπούλου-Αρβανιτόπουλου. Θέτοντας ως
κριτήρια την εφαρμογή των διατάξεων των νόμων του υπουργείου κατατάσσει τα πανεπιστήμια σε ένα διεθνές ranking με βάση στην ουσία το
πόσο αναδιαρθρωμένα είναι. Έτσι, ουσιαστικά λειτουργεί ως μοχλός εμπέδωσης όλων
των παραπάνω πτυχών της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης επηρεάζοντας την περεταίρω
χρηματοδότηση των ιδρυμάτων πέρα της κρατικής και λειτουργεί έτσι ως το κίνητρο
για πολλές επιλογές για τα ίδια τα ιδρύματα είτε αυτές λέγονται χαμένο εξάμηνο
(βλ. «διαφύλαξη κύρους σχολής»), είτε διαγραφές (το λιμνάζον δυναμικό
αξιολογείται αρνητικά) , είτε σύναψη σύμβασης με ιδιωτική επιχείρηση.
Εν
τέλει πως διαγράφεται η φιγούρα εκείνη του φοιτητή που θα αποτελέσει το νέο
μοντέλο εργαζομένου στο οποίο κυβέρνηση, ΕΕ και ΔΝΤ προσβλέπουν για το όραμα
της ανάπτυξης;
1) Φοιτητής
με πτυχίο χωρίς κατοχυρωμένα, ενιαία επαγγελματικά δικαιώματα, που θα συλλέγει
πιστωτικές μονάδες για να διαμορφώσει έναν ατομικό φάκελο προσόντων
2) Φοιτητής
εντελώς εντατικοποιημένος, χωμένος μέσα στα βιβλία και τις παρακολουθήσεις,
χωρίς καθόλου χρόνο για οποιαδήποτε άλλη κοινωνική, πολιτική ή πολιτιστική
διεργασία, προσδεδεμένος γύρω από τη φιγούρα του καθηγητή, σε διαρκή
ανταγωνισμό με τους συμφοιτητές του
3) Φθηνός
φοιτητής, φοιτητής χωρίς φοιτητικές παροχές που θα κοστίζει ελάχιστα στο
κράτος, ή με φοιτητικές παροχές άμεσα εξαρτώμενες από την συμπεριφορά και τις
επιδόσεις του με όρους ανταποδοτικότητας
Εν
κατακλείδι, αν κάτι αποτελεί την καρδιά της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης τότε
αυτό είναι ακριβώς ο μετασχηματισμός της φιγούρας του φοιτητή αλλά και της
προσδοκίας του τόσο από τον εκπαιδευτικό μηχανισμό (προσδοκία για δημόσια
δωρεάν εκπαίδευση με εργασιακή προοπτική) όσο και από την αγορά εργασίας
(προσδοκία για σταθερή δουλειά με ενιαία επαγγελματικά δικαιώματα). Είναι αυτός
ο μετασχηματισμός που μας προετοιμάζει να γίνουμε ο νέος εργαζόμενος του success story, αυτός που πιο
ελαστικός, πιο ανασφάλιστος, πιο φτηνός και συνεχώς επανακαταρτιζόμενος θα
βάλει εν τέλει πλάτες για την περιβόητη ανάπτυξη, τον «επαναπλουτισμό» δηλαδή
του κοινωνικού και οικονομικού κατεστημένου που ευθύνεται για την κρίση και τη
μαζική φτωχοποίηση των λαϊκών στρωμάτων τα τελευταία χρόνια.
Το
κράτος έχει, λοιπόν, αποδείξει πόσο μεθοδευμένα και συστηματικά απεργάζεται την
καθολική καταστροφή και ισοπέδωση κάθε προσπάθειας αντίστασης, επιθυμώντας
πειθήνια εργαλεία που θα εργάζονται για ψίχουλα και φυσικά δεν θα σηκώνουν
κεφάλι. Απέναντι σε αυτό, εμείς οφείλουμε να θέσουμε τα αντιπροτάγματά μας, τον
αγώνα μας για όσα μας στερούν, τον αγώνα μας για όσα έχουμε ήδη κατακτήσει και
κυρίως την δίκαιη μάχη μας για δουλειά με δικαιώματα και συνολικά μια ζωή με αξιοπρέπεια.
Άλλωστε το «δίκαιο» δεν μπορεί να οριστεί από όλους αυτούς που παίρνουν μέρος
στην υποθήκευση του παρόντος και του μέλλοντος μας, είτε είναι Υπουργοί, είτε
καθηγητές είτε τα ΜΜΕ, αλλά από εκείνους που διεκδικούν και αγωνίζονται.
Όσο
και αν οι κυβερνήσεις επιμένουν είτε με Εσωτερικούς Κανονισμούς, είτε με
οποιεσδήποτε άλλες αλχημείες προστάζει η εκπαιδευτική αναδιάρθρωση, εμείς πρέπει
να είμαστε εκεί έτοιμοι για να τους εμποδίσουμε και να τους αντιμετωπίσουμε. Ως
φοιτητές, ως ανεξάρτητα αριστερά σχήματα αλλά κυρίως ως δυνατοί και μαχητικοί
Φοιτητικοί Σύλλογοι με αγωνιστικές αποφάσεις των Γενικών τους Συνελεύσεων.